klauzula antyabuzywna, klauzula obejscia prawa, podatki, pomoc prawna, vat
Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie dnia 15 lipca 2016 r. wprowadza generalną klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania oraz do ustawy o podatku od towarów i usług - klauzulę nadużycia prawa w odniesieniu do podatku VAT. Z czym jednak wiąże się wprowadzenie tych klauzul?
Klauzula generalna
Klauzula generalna wprowadzona zostanie do Ordynacji podatkowej. Unikaniem opodatkowania będą takie czynności, które podjęte zostały w sposób sztuczny i będą dokonywane po to, aby uzyskać korzyść podatkową sprzeczną w danych okolicznościach z przedmiotem i celem ustawy podatkowej. Sposób działania uznany będzie za sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, należy wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:
- nieuzasadnionego dzielenia operacji lub
- angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub
- elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub
- elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub
- ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.
Czynność będzie uznawana za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy pozostałe ekonomiczne lub gospodarcze cele czynności, wskazane przez podatnika, zostaną uznane za mało istotne.
Jako korzyść podatkową w świetle ustawy należy rozumieć niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, a także powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku. Co istotne, powyższa klauzula będzie miała zastosowanie, jeśli korzyść podatkowa przekroczy 100 000 zł.
Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania prowadzić będzie Minister Finansów. W celu uzyskania pewności, co do planowanej, rozpoczętej lub dokonanej czynności, możliwe będzie zwrócenie się do Ministra o wydanie tzw. opinii zabezpieczającej, która będzie wskazywała na brak przesłanek zastosowania klauzuli. Opinia będzie mogła zostać wydana, jeżeli Minister Finansów uzna, że przedstawione we wniosku czynności nie stanowią unikania opodatkowania. Opłata za złożenie wniosku o wydanie opinii ma wynieść 20 000 zł.
Klauzula nadużycia prawa w odniesieniu do podatku VAT
Ustawa z 13 maja 2016 r. wprowadza również zmiany w ustawie o podatku od towarów i usług. Dodana została definicja pojęcia „nadużycie prawa”. Będą to takie czynności, które opodatkowane są podatkiem VAT, w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.
Istotne jest to, że w przypadku klauzuli nadużycia prawa w odniesieniu do podatku VAT nie ma progu korzyści podatkowej, od którego klauzula znajdowałaby zastosowanie. Nie ma również możliwości uzyskania opinii zabezpieczającej.
Regulacja ta ma na celu „uszczelnienie systemu” w zakresie podatku VAT. Obrót gospodarczy będzie kontrolowany nie tylko poprzez analizę formalnej poprawności dokumentacji, ale także poprzez kontrolę „celu gospodarczego”.
Ustawa wprowadza ponadto, nowy obowiązek dla podmiotów prowadzących księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, zobowiązując je do przekazywania do Ministerstwa Finansów, bez wezwania, w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego, informacji o ewidencji prowadzonej na potrzeby podatku VAT. Ma się to odbywać elektronicznie, za okresy miesięczne, do 25. dnia kolejnego miesiąca, poczynając od danych za lipiec 2016 r. Z obowiązku tego mają być zwolnieni mikroprzedsiębiorcy (jednak tylko do końca 2017 r.) oraz mali i średni przedsiębiorcy (do końca 2016 r.).
Skutki zastosowania klauzuli antyabuzywnej
W przypadku zastosowania klauzuli generalnej, skutki podatkowe czynności mają być określane na podstawie stanu rzeczy, który mógłby zaistnieć, gdyby dokonano „czynności odpowiedniej” – tj. takiej, której podmiot mógłby w danych okolicznościach dokonać, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej. Jeśli zaś okoliczności sprawy będą wskazywać, że osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym celem dokonania czynności, wówczas skutki podatkowe będą oceniane na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.
W przypadku klauzuli nadużycia prawa w odniesieniu do podatku VAT, dokonane czynności będą wywoływać jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku odtworzenia sytuacji, która istniałaby w braku czynności stanowiących nadużycie prawa.
Korekta deklaracji podatkowej na ratunek
W przypadku wszczęcia przez Ministra Finansów postępowania w sprawie zastosowania klauzuli generalnej, podatnikowi będzie przysługiwało prawo do skorygowania deklaracji podatkowej – jeszcze przed wydaniem decyzji w pierwszej instancji. W przypadku złożenia korekty podatnik będzie zobowiązany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę.
Jest to wyjątek, bowiem co do zasady, prawo do skorygowania deklaracji w trakcie trwania postępowania podatkowego nie przysługuje. Takie rozwiązanie pozwoli podatnikowi uniknąć konsekwencji karnoskarbowych.
Czy jest się czego bać?
Przesłanki zastosowania obu klauzul antyabuzywnych zostały przedstawione w sposób bardzo ogólny. Oznacza to, że pozostawiona została duża swoboda interpretacyjna. Pamiętać jednak trzeba, że każda kwestionowana transakcja będzie musiała być rozpatrywana indywidualnie, a co za tym idzie, organy podatkowe będą musiały udowodnić, że miała ona na celu obejście prawa. W tym zakresie zapewne, szeroko rozwinie się również orzecznictwo sądów administracyjnych. Może się zatem okazać, że w przypadku kontroli Ministra Finansów, podatnikowi niezbędna okaże się pomoc prawna.
Post Views:
5 685
