Postępowanie sanacyjne

We wcześniejszych alertach opisane zostały trzy postępowania wprowadzone ustawą z 15 maja 2015 r. prawo restrukturyzacyjne, tj. postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe oraz postępowanie układowe. Ogólnie rzecz ujmując, każde kolejne z tych postępowań charakteryzowało się coraz większym sformalizowaniem oraz coraz większym zaangażowaniem organów władzy publicznej. Ostatnim postępowaniem przewidzianym przez ww. ustawę jest postępowanie sanacyjne, które ma na celu umożliwienie dłużnikowi przeprowadzenia działań sanacyjnych oraz zawarcia układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Pierwsze kroki sanacyjne
Postępowanie sanacyjne, tak samo jak pozostałe, wszczynane jest na wniosek, który musi zawierać wszystkie elementy wskazane w przepisach. Podobnie jak w innych postępowaniach, może to być wniosek dłużnika. Jednakże, w tym postępowaniu ustawa rozszerza krąg podmiotów uprawnionych do wszczęcia postępowania i mogą to być jeszcze kurator rejestrowy, w stosunku do osoby prawnej wpisanej do KRS, lub wierzyciel osobisty dłużnika, jeżeli dłużnikiem tym jest niewypłacalna osoba prawna. W przypadku gdy to właśnie wierzyciel jest podmiotem składającym wniosek, wniosek ten zasadniczo musi zawierać tylko dane pozwalające jednoznacznie zidentyfikować przedsiębiorcę, wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika, okoliczności uzasadniające wniosek oraz uprawdopodobnienie wierzytelności. Do uzupełnienia pozostałych elementów wniosku może zostać wezwany dłużnik. Przyjąć można, iż przy przygotowaniu wniosku, niezależnie od tego, czy będzie on składany w imieniu dłużnika czy wierzyciela, i przy ewentualnym dalszym udziale w postępowaniu wskazana będzie pomoc kancelarii prawnej, w szczególności takiej, która specjalizuje się w stałej obsłudze prawnej przedsiębiorców lub prawie restrukturyzacyjnym i upadłościowym.
Kolejnym etapem jest rozpoznanie wniosku przez sąd. Jeżeli wydane zostanie postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego, to sąd, co do zasady, odbiera dłużnikowi zarząd własny i wyznaczony zostaje zarządca. Jest to odmienność w stosunku do wcześniej omawianych postępowań, gdzie odebranie zarządu dłużnikowi zasadniczo możliwe było tylko w przypadkach określonych w przepisach.

Skutki otwarcia postępowania sanacyjnego
Postępowanie sanacyjne charakteryzuje się najszerszym ze wszystkich postępowań spektrum  skutków, jakie wywołuje otwarcie postępowania. W dużej części skutki te pokrywają się z tymi z poprzednio opisywanych postępowań – skutkiem jest np. niedopuszczalność dokonywania potrąceń, zawieszenie egzekucji skierowanych do przedmiotów należących do masy sanacyjnej. Występuje jednakże kilka skutków, które nie były przewidziane w poprzednich postępowaniach. Przykładowo, w momencie otwarcia postępowania następuje wygaśnięcie prokury oraz innych pełnomocnictw udzielonych przez dłużnika. W toku postępowania sanacyjnego prokura lub pełnomocnictwa mogą zostać udzielone przez zarządcę. Innym wartym wymienienia skutkiem jest możliwość odstąpienia od umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego. Dodatkowymi wymogami jest zgoda sędziego-komisarza oraz to, aby świadczenie drugiej strony było niepodzielne. W przypadku świadczeń podzielnych, opisane prawo przysługuje w zakresie, w jakim świadczenie miało zostać spełnione po dniu otwarcia postępowania. Na postanowienie sędziego-komisarza wyrażające zgodę na odstąpienie od umowy dłużnikowi oraz drugiej strony umowy przysługuje zażalenie. W zakresie praw i obowiązków pracowników i pracodawcy postępowanie sanacyjne wywołuje takie same skutki jak ogłoszenie upadłości, przy czym uprawnienia syndyka wykonuje w tym przypadku zarządca. Otwarcie postępowania sanacyjnego powoduje także bezskuteczność niektórych czynności dłużnika w stosunku do masy sanacyjnej. Za takie uznane zostaną m.in. czynności nieodpłatne albo odpłatne, którymi dłużnik rozporządził swoim majątkiem, jeżeli wartość świadczenia przewyższa w istotnym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez dłużnika lub zastrzeżonego dla dłużnika lub dla osoby trzeciej, dokonane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego.
Otwarcie postępowania nie wyklucza także możliwości wszczynania przez wierzyciela postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności. Postępowania mogą być wszczynane jedynie przez zarządcę lub przeciw niemu – zarządca postępowania te prowadzi w imieniu własnym, na rzecz dłużnika.

Przygotowanie i realizacja planu restrukturyzacyjnego
Plan restrukturyzacyjny, co do zasady, powinien zostać sporządzony przez zarządcę w porozumieniu z dłużnikiem i przedstawiony sędziemu-komisarzowi w terminie trzydziestu dni od otwarcia postępowania. Zarządca realizuje plan restrukturyzacyjny po zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza.
W postępowaniu sanacyjnym zgromadzenie wierzycieli zwoływane jest po zrealizowaniu całości lub części planu restrukturyzacyjnego przewidzianej do wykonania w toku postępowania sanacyjnego, jednak nie później niż przed upływem dwunastu miesięcy od dnia otwarcia postępowania. Celem tego zgromadzenia jest głosowanie nad przedłożonym układem, który może przewidywać wiele różnych rozwiązań mających na celu restrukturyzację zobowiązań.

Podsumowując, postępowanie sanacyjne charakteryzuje się najdalej posuniętym sformalizowaniem i ingerencją organów władzy publicznej w zakres działalności przedsiębiorcy, któremu co do zasady odbierany jest zarząd nad majątkiem. Jednakże z drugiej strony, postępowanie to, wszczynane zasadniczo wobec przedsiębiorcy, który znalazł się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, otwiera szeroki wachlarz możliwości, które mogą okazać się niezwykle przydatne w celu przywrócenia płynności finansowej przedsiębiorstwa.