Airbnb – aspekty prawne

Airbnb oferujący okazjonalne zakwaterowanie swoim użytkownikom jest jednym z rodzajów usług świadczonych w ramach tzw. gospodarki (ekonomii) dzielenia się (sharing economy). Platforma odniosła duży sukces i cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem. Podobnie jednak jak nad Ubera, tak i nad Airbnb nadciągają czarne chmury, między innymi dlatego, że:

• turyści korzystający z noclegów oferowanych na platformie nie płacą np. opłat klimatycznych;
• gospodarze oferujący całe mieszkania lub domy czy też tylko pokoje nie płacą podatków; samo Airbnb co do zasady nie płaci podatków od dochodu w państwach położenia wynajmowanych nieruchomości, co jest generalnie zgodne z prawem, ale - według wielu - niesprawiedliwe;
• amerykański serwis powoduje kłopoty na rynku mieszkaniowym, ograniczając liczbę dostępnych lokali dla stałych najemców (np. Paryż), podnosząc ceny najmu mieszkań (np. Berlin),
• przyczynia się do zjawiska tzw. over toursim, czyli fali niechcianych turystów, którzy korzystając z mieszkań oferowanych w serwisie, nierzadko swoim zachowaniem potrafią uprzykrzyć codzienne życie pozostałych mieszkańców budynku, w którym znajduje się lokum wystawione na portalu Airbnb;
• gospodarze nierzadko prowadzą de facto działalność hotelarską zamieniając swoje mieszkania w hotele bez pozwolenia na prowadzenie tego typu działalności i bez kosztów z nią związanych.

To wszystko sprawia, że coraz więcej miast (San Francisco, Berlin, Barcelona, Reykjavik) zaczyna walczyć z Airbnb wprowadzając różnego rodzaju ograniczenia, jak np. maksymalna liczbę dni w roku, kiedy gospodarz może wynajmować swoje pomieszczenia.

Mając na uwadze problemy i wątpliwości, jakie rodzą nowoczesne modele biznesowe, Parlament Europejski przyjął w dniu 11 maja 2017 r. projekt rezolucji w sprawie programu na rzecz gospodarki dzielenia się, by nadać jej ramy prawne i wyeliminować tym samym tzw. szarą strefę regulacyjną, umożliwiając czerpanie z korzyści z sharing economy przy jednoczesnym poszanowaniu zasad uczciwej konkurencji, praw pracowniczych i przepisów podatkowych.

Zalecenia Parlamentu skupiają się wokół:

• statusu indywidualnego i profesjonalnego usługodawcy

Parlament Europejski podkreśla, że konieczne jest rozróżnienie pomiędzy usługodawcami indywidualnymi i profesjonalistami. Status ten powinien być brany pod uwagę przy ocenie dostępu do rynku oraz mieć wpływ na wymogi prawne, jakim partnerzy zaangażowani w świadczenie usług społecznościowych będą podlegać. Przyczyni się to nie tylko do zapewnienia wysokich standardów jakości, ale również do wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Pozwoli to również uwzględnić różnice sektorowe. Dlatego też Parlament Europejski wezwał Komisję do współpracy z państwami członkowskimi w celu opracowania dalszych wytycznych dotyczących określenia skutecznych kryteriów rozróżniania między partnerami społecznościowymi a fachowcami, co ma kluczowe znaczenie dla sprawiedliwego rozwoju gospodarki dzielenia się. Parlament Europejski zwraca uwagę, że wytyczne te powinny gwarantować jasność i pewność prawa oraz uwzględniać m.in. różnice w przepisach obowiązujących w państwach członkowskich i ich rzeczywistość gospodarczą, na którą składają się takie elementy jak poziom dochodów, charakterystyczne cechy sektorów, sytuacja mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw oraz zarobkowy cel prowadzonej działalności.

• praw konsumenta

Gospodarka dzielenia się powinna rozwijać się w poszanowaniu praw konsumentów. Parlament Europejski zaznaczył, że konsumenci powinni mieć dostęp do informacji o tym, czy na oceny innych użytkowników usługi nie wpływa usługodawca, na przykład w formie płatnej reklamy.

Konieczna jest większa jasność w kwestii zabezpieczeń dla konsumentów w przypadku sporów. Parlament apeluje, aby w ramach platform współpracy zadbać o skuteczne procedury dochodzenia roszczeń i rozstrzygania sporów, co ułatwi konsumentom korzystanie z przysługujących im praw.

Przepisy dotyczące ochrony konsumentów potrzebne są zwłaszcza tam, gdzie występują podmioty dominujące rynek, asymetria informacji lub brak wyboru czy konkurencji. Konsumenci powinni również otrzymywać odpowiednie informacje o systemie prawnym obowiązującym w przypadku każdej transakcji oraz o powiązanych prawach i obowiązkach prawnych.

• odpowiedzialności prawnej

Parlament Europejski wezwał Komisję do dokładniejszego i jak najszybszego wyjaśnienia systemu odpowiedzialności w ramach platform współpracy. Konieczne jest jak najszybsze wyjaśnienie kwestii dotyczącej tego, czy usługa podstawowa jest świadczona w ramach danej platformy (usługa hotelarska, transportowa) czy też platforma oferuje jedynie usługę społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy o handlu elektronicznym.

• praw pracowniczych

Sharing economy bez wątpienia wpływa na rynek pracy. Otwiera ona wiele możliwości oraz wprowadza nowe i elastyczne sposoby znajdowania zatrudnienia dla wszystkich użytkowników, zwłaszcza dla osób samozatrudnionych, bezrobotnych i oddalonych obecnie od rynku pracy, a także osób, które bez tych możliwości nie byłyby w stanie odnaleźć się na tym rynku. Gospodarka dzielenia się może zatem służyć jako klucz do integracji na rynku pracy, szczególnie w przypadku ludzi młodych i grup zmarginalizowanych. Sharing economy może jednak wywoływać niepożądane zjawiska, jak np. niepewność zatrudnienia w ramach gospodarki dzielenia się, ale także negatywnie wpływać na poziom zatrudnienia i zarobki w gospodarce tradycyjnej.  Nowoczesne modele biznesowe przyczynią się również do rozwoju telepracy. Ważne jest zatem dążenie do ekonomicznego i społecznego zabezpieczenia pracowników oraz równego traktowania nowoczesnego modelu pracy w ramach sharing economy z modelem tradycyjnym.

Parlament Europejski zwrócił uwagę na znaczenie ochrony praw pracowniczych w sektorze usług społecznościowych, przede wszystkim prawa pracowników do organizowania się, negocjowania układów zbiorowych i podejmowania działań zbiorowych w zgodzie z przepisami i praktykami krajowymi.

Parlament Europejski wskazał także, że konieczne jest podzielenie pracowników w gospodarce sharing economy na pracowników zatrudnionych lub samozatrudnionych. Potrzebne jest zagwarantowanie uczciwych warunków pracy, ochrony prawnej i socjalnej dla wszystkich pracowników w gospodarce dzielenia się bez względu na ich status.

RODO czyli rozporządzenie ogólne o ochronie danych osobowych - dowiedz się więcej!