potracenie, przedsiebiorcy, zaplata
Powszechną praktyką w obrocie gospodarczym jest wskazywanie przez przedsiębiorców, w treści umowy lub w wystawianych fakturach, przelewu należności na rachunek bankowy - jako sposobu zapłaty. Niezależnie od takiego zastrzeżenia, w ustawowo określonych przypadkach, na przedsiębiorcach ciąży obowiązek dokonywania rozliczeń za pośrednictwem rachunku bankowego.
Obowiązek rozliczeń za pośrednictwem rachunku bankowego
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: „u.s.d.g.”), przedsiębiorca ma obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy spełnione są łącznie dwa kryteria:
1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.
Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować ww. obowiązek za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (art. 22 ust. 2 u.s.d.g.).
Na marginesie, warto wspomnieć o zmianie ww. przepisu, która wejdzie w życie 1 stycznia 2017 r. Termin „rachunek bankowy przedsiębiorcy” zostanie zastąpiony terminem „rachunek płatniczy przedsiębiorcy”, a przepis art. 22 ust. 2 u.s.d.g. zostanie wykreślony. Natomiast aktualnie obowiązujący limit 15 000 euro zostanie zastąpiony kwotą 15 000 zł. Jednym z argumentów przemawiającym za obniżeniem obecnie obowiązującego limitu jest konieczność zwiększenia transparentności dokonywanych transakcji, wzrost uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami, zmniejszenie szarej strefy, a w rezultacie zwiększenie dochodów budżetu państwa.
Potrącenie zamiast przelewu
W pewnych jednak sytuacjach, korzystniejsze od dokonania przelewu może być dokonanie potrącenia. Niewątpliwą zaletą potrącenia jest bowiem ograniczenie potrzeby przemieszczania środków pieniężnych co z kolei pozwala oszczędzić kosztów dokonywania przelewów pobieranych przez banki oraz przyspieszyć obrót.
Możliwość dokonania potrącenia uzależnione jest jednak od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek (art. 498 § 1 k.c.):
1. dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami,
2. przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku,
3. obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
Ustawa zabrania umarzania przez potrącenie (art. 505 k.c.):
1. wierzytelności nieulegające zajęciu;
2. wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;
3. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;
4. wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.
Należy podkreślić, że do potrącenia nie dochodzi automatycznie, przez sam fakt istnienia wierzytelności nadających się do potrącenia. Z przepisów kodeksu cywilnego wyraźnie wynika, że w celu dokonania potrącenia, koniczne jest złożenie drugiej stronie oświadczenia o potrąceniu (art. 499 k.c.; por. także postanowienie SN z dnia 8 lutego 2000 r., sygn. I CKN 398/98). Zgoda drugiej strony nie jest wymagana dla skuteczności oświadczenia o potrąceniu.
Przepis art. 499 k.c. nie stawia jednak żadnych wymogów co do formy oświadczenia woli o potrąceniu. W związku z powyższym, przyjmuje się, że oświadczenie to może być złożone w dowolnej formie – ustnej, pisemnej czy elektronicznej. Istotne jest natomiast, by takie oświadczenie ujawniało w sposób dostateczny jego treść i wolę dokonania potrącenia. Pewne wątpliwości wzbudza natomiast możliwość złożenia oświadczenia o potrąceniu w sposób dorozumiany.
W orzecznictwie wskazuje się na konieczność skonkretyzowania w oświadczeniu, niezależnie od jego formy, wierzytelności potrącającego przez m.in. określenie kwoty pieniężnej, w jakiej ta wierzytelność się wyraża (por. np. wyrok SN z dnia 30 maja 1968 r., sygn. II PR 202/68; wyrok SN z dnia 6 października 2006 r., sygn. V CSK 198/06).
Skutkiem potrącenia jest wzajemne umorzenie się wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.).
Umowne wyłączenie potrącenia
Przepisy kodeksu cywilnego o potrąceniu są przepisami względnie obowiązującymi, a zatem strony mogą np. w drodze umowy prawo potrącenia wyłączyć lub zmodyfikować. Sąd Najwyższy wskazał jednak, że umowne wyłączenie prawa potrącenia wierzytelności jednej ze stron stosunku obligacyjnego jest dopuszczalne, jeżeli nie sprzeciwia się to właściwości tego stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego - art. 353[1] k.c. (por. wyrok SN z dnia 25 lipca 2013 r., sygn. II CSK 191/13).
Podkreślić należy, że samo postanowienie umowy o regulowaniu należności w drodze przelewu, czy też zamieszczenie takiej informacji w fakturze nie stanowi wyłączenia możliwości dokonania potrącenia. Do wyłączenia, czy modyfikacji prawa potrącenia konieczne jest bowiem wyraźne zastrzeżenie w umowie.
Post Views:
2 439
